Leerkrachten
Bij twee bevragingen in 2022 hebben Verdi en DenkBeeld de leerkrachten in het DKO bevraagd rond planlast. De leerkrachten werden bevraagd over tijdsbesteding en planlast in 8 verschillende domeinen: onderwijskundig beleid, administratie, organisatie, infrastructuur, communicatie, vergaderingen, leerlingen en professionalisering. Daarbij werd onderstaande definitie van planlast gebruikt:
Planlast is het geheel van acties die van een persoon of een organisatie gevraagd wordt en door die persoon of organisatie als belemmerend, overbodig of te zwaar ervaren wordt. Planlast kan onder andere ontstaan vanuit:
- Een onbalans tussen vertrouwen en controle. Ofwel worden regels te strikt opgesteld ofwel worden arbeidsintensieve controlemechanismen ingebouwd die inhoudelijk geen meerwaarde bieden.
- Te weinig duiding en context of te veel onduidelijkheid bij gevraagde acties.
- Inefficiëntie.
1088 leerkrachten uit de verschillende domeinen van het DKO vulden de bevraging in. Stapsgewijs nemen we u mee door onze belangrijkste conclusies en krijgt u de gelegenheid om de volledige resultaten in detail te bekijken.
De organisatie van de lessen en het differentiëren in klasgroepen worden eerder ervaren als planlast. De organisatie van activiteiten wordt daarentegen sterk ervaren als planlast. Omdat podiumrealisaties een onontbeerlijke schakel zijn in het leerproces van een leerling, beschouwt VerDi dit weliswaar als een kerntaak van een leerkracht in het DKO. Aan de vraag om hierin meer ondersteuning te bieden, kan door de huidige te beperkte omkadering helaas niet tegemoet gekomen worden.
De vergadercultuur binnen het DKO is duidelijk voor verbetering vatbaar. De directeursverenigingen kunnen hun leden sensibiliseren om een professionalisering van de vergadercultuur na te streven en eventueel een nulmeting organiseren om de inspanningen binnen enkele jaren te herevalueren.
Sinds het nieuwe decreet DKO ligt er een veel grotere autonomie bij de academies om hun onderwijskundig beleid vorm te geven. Door het ontbreken van een middenkader komt een groot gedeelte van deze werklast onvermijdelijk bij de leerkrachten terecht. Omdat leerkrachten willen focussen op hun kerntaak, het geven van goed onderwijs, ervaren ze bijkomende inspanningen op vlak van onderwijsontwikkeling en overleg als planlast. Een meer afgebakende autonomie, meer ondersteuning vanuit de overheid, de koepels of de onderwijsinspectie en het voorzien van een middenkader kan zorgen voor een betere verdeling van het werk, zal resulteren in een sterker DKO en bijdragen tot de aantrekkelijkheid van het lerarenberoep.
Een significant deel van de leerkrachten beschouwt het voeren van intakegesprekken, aandacht besteden aan leerlingenzorg, het maken van lesvoorbereidingen, … als kernopdracht en niet als planlast. Een belangrijk aandachtspunt is echter de leerlingenevaluatie en de jaarplannen. Hieraan wordt volgens het merendeel van de leerkrachten te veel tijd gespendeerd, terwijl ze de verwachtingen als niet realistisch ervaren.
Academies hanteren duidelijke richtlijnen over hun communicatiebeleid. Toch kunnen heel wat onderwijsinstellingen hun communicatiebeleid nog meer kenbaar maken aan het onderwijzend personeel, bijvoorbeeld door een afsprakenkader voor ‘deconnectie’ te ontwikkelen en toe te passen.
Leerkrachten deeltijds kunstonderwijs gaan in eerste instantie te rade bij hun collega’s wanneer ze problemen ervaren tijdens het lesgeven. De nascholingsplannen van academies komen tegemoet aan de noden tot professionalisering die de leerkrachten signaleren. Er liggen groeikansen in een betere afstemming met de lerarenopleiding en met de verschillende opleidingsverstrekkers.
Academies kunnen groeien door het ontwikkelen van een gericht aankoopbeleid dat leerkrachten sterker ondersteunt in hun lesopdracht. Voldoende werkingsmiddelen zijn hiervoor uiteraard noodzakelijk.
Leerkrachten gaven een inschaling aan tien maatregelen die volgens hen het meeste impact zouden hebben op planlastvermindering.
In het kader van openheid en transparantie hebben we de volledige data van ons onderzoek gevisualiseerd. Deze kan door iedereen bekeken worden. In onderstaande visualisatie kunnen ook filters toegepast worden om delen van de populatie te bekijken.